در این مقاله بررسی می‌کنیم که چرا عکس‌هایتان تاریک می‌شوند و چگونه می‌توانید این مشکل را برطرف کنید. پیشگیری همیشه بهتر از درمان است، بنابراین ابتدا یاد می‌گیرید چگونه تصاویری روشن و با نوردهی مناسب بگیرید. سپس چند نکته برای اصلاح عکس‌های تاریک در مرحله‌ی ویرایش (پساتولید) ارائه می‌دهیم.
© Max Bender
چرا عکس‌های من تاریک هستند؟ (بهترین نکات برای نوردهی در عکاسی)
چرا عکس‌های من تاریک هستند؟
اگر دائماً عکس‌های تاریک می‌گیرید، همیشه یک علت اصلی وجود دارد: دوربین به اندازه‌ی کافی نور دریافت نکرده است.
نور عنصر اساسی در عکاسی است. هر بار که عکسی می‌گیرید، در واقع حسگر دوربین را در معرض نور قرار می‌دهید. نکته‌ی کلیدی این است که مقدار مناسب نور به حسگر برسد.
اما رسیدن به این تعادل همیشه آسان نیست. اگر نور زیادی وارد شود، عکس بیش از حد روشن می‌شود. اگر عکس‌هایتان تاریک هستند، یعنی دوربین نور کافی برای نوردهی صحیح دریافت نکرده و عکس‌های شما کم‌نوردهی (Underexposed) شده‌اند.
بنابراین، تسلط بر تنظیمات نوردهی دوربین بهترین راه برای جلوگیری از تاریکی عکس‌هاست. در ادامه، با تنظیمات اصلی نوردهی آشنا می‌شوید. همچنین به روش‌های دیگر برای رفع مشکل عکس‌های تاریک مانند استفاده از فلش، درک هیستوگرام، و انتخاب حالت مناسب نورسنجی دوربین خواهیم پرداخت.
© Kit Bryan-Smith
تسلط بر تنظیمات نوردهی (Exposure Settings)
درک کامل تنظیمات اصلی نوردهی بهترین راه برای جلوگیری از عکس‌های تاریک است. اگر بدانید چگونه این تنظیمات را در شرایط مختلف به‌درستی تنظیم کنید، عکس‌هایتان همیشه به‌خوبی نوردهی خواهند شد و دیگر خبری از تصاویر تاریک نخواهد بود.
هر دوربین سه تنظیم اصلی برای نوردهی دارد: دیافراگم (Aperture)، سرعت شاتر (Shutter Speed)، و ایزو (ISO). این سه مورد به‌طور برابر در شکل‌گیری نوردهی عکس مؤثرند و با هم مثلث نوردهی (Exposure Triangle) را تشکیل می‌دهند.
ابتدا هر کدام را جداگانه بررسی می‌کنیم، سپس نحوه‌ی ارتباط آن‌ها با یکدیگر را خواهیم دید.
دیافراگم (Aperture)
دیافراگم در واقع همان روزنه‌ای است در پشت لنز که اجازه می‌دهد نور از آن عبور کرده و به حسگر دوربین برسد. لنزهای مدرن دارای دیافراگم متغیر هستند، یعنی می‌توانید اندازه‌ی آن را تغییر دهید. دیافراگم بازتر نور بیشتری وارد می‌کند و دیافراگم بسته‌تر نور کمتری عبور می‌دهد.
مقدار دیافراگم با عدد f یا f-stop اندازه‌گیری می‌شود. هر لنز محدوده‌ای مشخص از دیافراگم دارد، اما مقیاس f در همه‌ی برندها یکسان است. برای مثال، f/4.6 در لنز Canon همان معنی را دارد که در لنز Sony دارد.
اعداد f کوچک نشان‌دهنده‌ی دیافراگم بازتر هستند و اعداد f بزرگ‌تر به معنای دیافراگم بسته‌تر. برای نمونه، f/1.8 دیافراگمی باز و f/11 دیافراگمی بسته است.
ممکن است کسی که از عکس‌های تاریک رنج می‌برد، تصور کند که باید همیشه از دیافراگم باز استفاده کند. اما این همیشه بهترین گزینه نیست.
اولاً، استفاده از دیافراگم باز باعث عمق میدان کم (Shallow Depth of Field) می‌شود؛ یعنی فقط بخش کوچکی از تصویر در فوکوس خواهد بود و پس‌زمینه و پیش‌زمینه تار می‌شوند. این برای عکاسی پرتره خوب است، اما برای منظره مناسب نیست.
ثانیاً، در دیافراگم‌های بسیار باز معمولاً شارپنس (وضوح) تصویر کاهش می‌یابد. وضوح از عوامل کلیدی در داشتن عکس حرفه‌ای است، بنابراین بسیاری از عکاسان توصیه می‌کنند از بازترین مقدار دیافراگم خود استفاده نکنید.
سرعت شاتر (Shutter Speed)
دوربین دارای شاتری است که جلوی حسگر قرار دارد. هنگام گرفتن عکس، شاتر باز می‌شود تا نور وارد شود و سپس بسته می‌شود. مدت‌زمانی که شاتر باز می‌ماند همان سرعت شاتر است.
هرچه شاتر مدت بیشتری باز بماند، نور بیشتری وارد می‌شود. برای مثال، اگر سرعت شاتر شما ۱/۱۰۰۰ ثانیه باشد، شاتر فقط به‌اندازه‌ی یک‌هزارم ثانیه باز می‌ماند؛ بنابراین نور بسیار کمی وارد دوربین می‌شود.
اما اگر سرعت شاتر را روی ۱/۲۵۰ تنظیم کنید، نور بیشتری وارد می‌شود، که معمولاً در شرایط نوری کم استفاده می‌شود.
هرچه سرعت شاتر پایین‌تر باشد، دوربین به حرکت حساس‌تر می‌شود.
سوژه‌های متحرک ممکن است تار ثبت شوند.
و اگر شاتر خیلی کند باشد، لرزش دست هم باعث تار شدن عکس می‌شود.
به‌طور کلی، اگر سرعت شاتر شما کمتر از ۱/۶۰ باشد، حتی کوچک‌ترین لرزش دست نیز باعث تاری می‌شود. در این حالت استفاده از سه‌پایه (Tripod) ضروری است.
ایزو (ISO)
سومین تنظیم اصلی نوردهی ایزو است. این تنظیم میزان حساسیت حسگر دوربین به نور را تعیین می‌کند.
در عکاسی با فیلم، ایزو مقدار ثابتی بود که بر اساس نوع فیلم انتخاب می‌شد. اما در دوربین‌های دیجیتال می‌توانید هر زمان بخواهید آن را تغییر دهید.
اگر ایزو پایین باشد، حسگر نسبت به نور کم‌حساس‌تر است و برای نوردهی درست، نیاز به نور بیشتری دارید. اگر نور محیط کافی نباشد، عکس‌ها تاریک خواهند شد.
افزایش مقدار ایزو باعث می‌شود حسگر حساس‌تر شود و در نتیجه در محیط‌های تاریک، عکس روشن‌تری بگیرید. مثلاً اگر در ISO 100 عکس تاریک است، می‌توانید آن را به ISO 800 افزایش دهید تا عکس روشن‌تر شود.
اما باید توجه کنید که بالا بردن ایزو می‌تواند کیفیت تصویر را کاهش دهد. ایزوهای بالا باعث ایجاد نویز دیجیتال (Digital Noise) می‌شوند؛ یعنی دانه‌های ریز و بافتی زبر در عکس ظاهر می‌شود که از کیفیت تصویر می‌کاهد.
© Josh Dunlop
مثلث نوردهی (Exposure Triangle)
مهم است که هر تنظیم نوردهی را به‌صورت جداگانه درک کنیم. اما نمی‌توانیم آن‌ها را به‌طور مستقل بررسی کنیم، زیرا هر کدام بر دو مورد دیگر تأثیر می‌گذارد. برای گرفتن نوردهی کامل، باید تعادل مناسب بین ISO، سرعت شاتر و دیافراگم را پیدا کنید.
اگر تنظیم دیافراگم را تغییر دهید، باید سرعت شاتر یا ISO را نیز متناسب با آن تنظیم کنید. این قانون برای همه‌ی تنظیمات صادق است.
مثلاً اگر در حال عکاسی از منظره هستید، نیاز به دیافراگم بسته (narrow aperture) دارید تا عمق میدان بیشتری داشته باشید. این یعنی باید نور بیشتری را از منابع دیگر تأمین کنید.
می‌توانید سرعت شاتر را کاهش دهید، اما ممکن است نیاز به سه‌پایه داشته باشید. همچنین می‌توانید ISO را افزایش دهید، اما در این صورت کیفیت تصویر کاهش می‌یابد. این همان تعادل در عکاسی است.
وقتی یک تنظیم نوردهی را به اندازه‌ی یک مرحله تغییر می‌دهید، به آن «استاپ (Stop)» می‌گوییم.
اگر دیافراگم را از f/2 به f/2.8 تغییر دهید، دیافراگم را یک استاپ افزایش داده‌اید.
اگر ISO را از ۴۰۰ به ۲۰۰ کاهش دهید، یک استاپ کاهش داده‌اید.
همین قانون برای سرعت شاتر نیز صدق می‌کند.
این روش باعث می‌شود تعادل بین سه تنظیم راحت‌تر برقرار شود. اگر یکی از تنظیمات را یک استاپ تغییر دهید، می‌دانید که باید یکی دیگر را نیز به همان اندازه تنظیم کنید. مثلاً اگر دیافراگم را دو استاپ تغییر دهید، باید تفاوت را با تغییر سرعت شاتر یا ISO جبران کنید، یا هر دو را یک استاپ تغییر دهید.
امیدواریم نمودار زیر این مفاهیم را قابل درک‌تر کند.
درک مثلث نوردهی بهترین راه برای رفع مشکل عکس‌های تاریک است. وقتی عکسی بیش از حد تاریک می‌شود، اکنون می‌دانید می‌توانید یکی، دو یا حتی هر سه تنظیم نوردهی را تغییر دهید تا تصویر روشن‌تر شود.
اما به یاد داشته باشید، هر عملی واکنشی دارد. چه دیافراگم، سرعت شاتر یا ISO را تنظیم کنید، باید هر سه را متعادل کنید تا عکس‌هایی روشن و با نوردهی مناسب داشته باشید.
چرا عکس‌های من هنوز تاریک‌اند؟
اما اگر نوردهی را به‌درستی تنظیم کرده‌اید، ISO، سرعت شاتر و دیافراگم همگی درست هستند، ولی عکس‌ها هنوز تاریک‌اند، چه باید کرد؟
نگران نباشید، ما هنوز راه‌حل‌هایی داریم که به شما کمک می‌کنند بدون مشکل، تصاویر روشن و واضح ثبت کنید.
صفر کردن نورسنج دوربین (Set Zero on Your Exposure Meter)
هر دوربین دارای یک نورسنج (Exposure Meter) است. برخی دوربین‌های قدیمی ۳۵ میلی‌متری نورسنج را روی بدنه دارند، اما در اکثر دوربین‌های دیجیتال این ابزار در منوی داخلی تعبیه شده است.
نورسنج برای جبران نوردهی (Exposure Compensation) استفاده می‌شود. تغییر نورسنج می‌تواند زمانی مفید باشد که با نور پس‌زمینه شدید یا صحنه‌های با کنتراست بالا مواجه هستید.
اما اگر در شرایط نوردهی یکنواخت و روشن مشکل دارید، مطمئن شوید که نورسنج روی ۰ (وسط) تنظیم شده است.
دوربین در حالت خودکار نورسنج را به صفر تنظیم می‌کند. اما اگر در حالت دستی یا نیمه‌خودکار هستید، قبل از شروع عکاسی مطمئن شوید که روی ۰ قرار دارد.
استفاده از حالت نورسنجی صحیح دوربین (Use Correct Camera Metering)
تمام دوربین‌های مدرن دارای نورسنج داخلی هستند. نورسنج نور موجود در صحنه را ارزیابی می‌کند و به شما کمک می‌کند در حالت‌های خودکار و نیمه‌خودکار تصاویر با نوردهی مناسب ثبت کنید.
دوربین‌ها چندین حالت نورسنجی مختلف دارند که هر کدام برای نوع خاصی از نور مناسب‌تر است. انتخاب حالت مناسب صحنه به شما کمک می‌کند از ثبت عکس‌های تاریک جلوگیری کنید.
حالت نورسنجی پیش‌فرض معمولاً Evaluative (کانن) یا Matrix (نیکون) است. این حالت کل قاب را به نواحی تقسیم می‌کند، از هر ناحیه نورسنجی انجام می‌دهد و نتیجه کلی درباره نوردهی می‌گیرد.
حالت Evaluative معمولاً ناحیه‌ای که فوکوس روی آن قرار دارد را در اولویت قرار می‌دهد. مثلاً اگر نقطه فوکوس شما در گوشه بالا سمت چپ باشد، تنظیمات نوردهی مناسب آن منطقه را انتخاب می‌کند. این حالت فقط زمانی خوب عمل می‌کند که نور صحنه یکنواخت باشد.
Center-weighted Metering نورسنجی را فقط از مرکز قاب انجام می‌دهد. نقطه نورسنجی تنها در صورت حرکت دوربین تغییر می‌کند. این حالت محدود است و تنها زمانی مفید است که سوژه دقیقاً در مرکز قاب قرار داشته باشد.
Spot Metering ممکن است زمانی مفید باشد که عکس‌های شما خیلی تاریک هستند. این حالت نورسنجی فقط از منطقه نقطه فوکوس نورسنجی می‌کند و بقیه قاب را نادیده می‌گیرد.
برخی دوربین‌ها حالت Highlight Priority دارند که نورسنجی را بر روشن‌ترین نواحی صحنه متمرکز می‌کند. اما اگر عکس‌هایتان تاریک‌اند، به این حالت نیاز ندارید.
اگر به نورسنج داخلی دوربین اعتماد ندارید، می‌توانید یک نورسنج خارجی تهیه کنید. این ابزار برای عکاسان بسیار مفید است، مخصوصاً زمانی که در کنترل نوردهی مشکل دارند.
درک هیستوگرام (Understand Your Histogram)
هیستوگرام نموداری است که مقادیر تنالیته‌ی تصویر شما را نشان می‌دهد. با نگاه کردن به این نمودار ساده می‌توانید بفهمید که تصویر شما نوردهی بیش از حد (over-exposed)، کم‌نوردهی (under-exposed) یا نوردهی صحیح (correctly exposed) دارد.
محور عمودی نشان‌دهنده‌ی تعداد پیکسل‌هاست.
محور افقی نشان‌دهنده‌ی مقدار تنالیته‌ی پیکسل‌هاست.
سیاه‌ها و تن‌های تاریک در سمت چپ و هایلایت‌ها و سفیدها در سمت راست قرار دارند.
بنابراین اگر هیستوگرام به شدت به سمت چپ متمایل باشد، تصویر شامل پیکسل‌های سیاه یا تاریک زیادی است و نشان می‌دهد که تصویر کم‌نوردهی شده است.
اگر پیکسل‌ها در سمت راست متمرکز باشند، هیستوگرام نشان می‌دهد که تصویر نوردهی بیش از حد دارد.
یک تصویر با نوردهی صحیح معمولاً پیکسل‌های بیشتری در مرکز نمودار دارد و تعداد کمی پیکسل در دو انتهای نمودار دیده می‌شود.
درک هیستوگرام دوربین به شما کمک می‌کند تصاویر خود را به‌طور صحیح نوردهی کنید. اگر پیکسل‌ها در سمت چپ متمرکز هستند، می‌توانید در همان لحظه تصمیم بگیرید و نوردهی بهتری ثبت کنید.
حتی اگر تصویر روی صفحه‌ی نمایش دوربین خوب به نظر برسد، هیستوگرام ارزیابی دقیق‌تری از نوردهی ارائه می‌دهد.
استفاده از فلش (Use a Flash)
گاهی نور کافی وجود ندارد. می‌توانید دیافراگم را باز کنید، ISO را افزایش دهید و سرعت شاتر را کاهش دهید، اما ممکن است هنوز نتوانید عکس مناسبی بگیرید، مخصوصاً در شب.
بهترین راه حل استفاده از فلش است. برخی دوربین‌ها دارای فلش داخلی هستند که برای شرایط تاریک مناسب است، اما دوربین‌های حرفه‌ای‌تر فاقد فلش داخلی هستند.
در این صورت، باید فلش جداگانه تهیه کرده و آن را با استفاده از هات‌شو (Hotshoe) به دوربین وصل کنید تا فلش با فشردن دکمه شاتر همگام شود.
همچنین می‌توانید از تکنیک‌های فلش خارج از دوربین (Off-camera Flash) استفاده کنید، یعنی فلش مستقیماً روی دوربین نصب نیست. فلش را می‌توانید در جای دیگری قرار دهید و با اتصال بی‌سیم به شاتر دوربین همگام کنید.
⚠️ توجه: نور فلش می‌تواند شدید و آزاردهنده باشد اگر درست استفاده نشود. گاهی بهتر است فلش را بالای سوژه یا پایین آن قرار دهید تا نتیجه طبیعی‌تر و جذاب‌تر شود.
همچنین می‌توانید از رفلکتورها، دیفیوزرها و سافت‌باکس‌ها برای نرم کردن نور شدید فلش استفاده کنید.
© Luciano Zanollo
کالیبره کردن صفحه نمایش دوربین (Calibrate Your Camera LCD)
ممکن است هنگام خرید دوربین جدید به کالیبراسیون صفحه نمایش فکر نکنید، اما صفحه نمایش نامناسب می‌تواند باعث مشکلاتی در ثبت تصاویر با نوردهی صحیح شود.
یک صفحه نمایش بد کالیبره شده می‌تواند گمراه‌کننده باشد:
اگر خیلی روشن باشد، تصاویر شما روشن‌تر از واقعیت به نظر می‌رسند و ممکن است به اشتباه کم‌نوردهی کنید.
اگر صفحه خیلی تاریک باشد، عکس‌ها ممکن است بیش از حد نوردهی شوند.
به همین دلیل باید روشنایی صفحه نمایش دوربین را بلافاصله پس از خرید کالیبره کنید. دیدن تصویر واقعی هنگام عکاسی به شما کمک می‌کند نتایج بهتری بگیرید و از تاریک شدن عکس‌ها جلوگیری کنید.
برای کالیبراسیون، به تنظیمات روشنایی دوربین بروید و با استفاده از مقیاس روشنایی، سطح صحیح را پیدا کنید. همچنین چند آزمایش انجام دهید تا مطمئن شوید صفحه نمایش تصاویر را دقیق نمایش می‌دهد.
© Jamie Street
افزایش روشنایی در ویرایش (Increase Brightness in the Edit)
هرچند همیشه باید هدف این باشد که تصاویر هنگام ثبت درست نوردهی شوند، می‌توانید از نرم‌افزارهای ویرایش عکس برای روشن کردن تصاویر تاریک استفاده کنید.
نرم‌افزارهای حرفه‌ای مانند Adobe Lightroom و Luminar Neo ابزارهایی برای تنظیم روشنایی و نوردهی دارند. این ابزارها به شما اجازه می‌دهند تصاویر تاریک را روشن کنید و از دور ریختن آن‌ها جلوگیری کنید.
همان‌طور که در تصویر مقایسه‌ای می‌بینید، یک ویرایش سریع می‌تواند یک عکس تاریک را روشن کند. در این مثال از ابزار Exposure در ماژول Develop نرم‌افزار Luminar Neo استفاده شده است.
Original Image
Luminar Neo Edit
نتیجه‌گیری
شما تنها نیستید اگر می‌پرسید: «چرا عکس‌هایم تاریک‌اند؟» ثبت عکس‌های تاریک مشکلی رایج در میان مبتدیان است و حتی کاربران حرفه‌ای گاهی در رسیدن به نوردهی مناسب مشکل دارند.
همان‌طور که دیدیم، راه‌حل‌های زیادی وجود دارد. مهم‌ترین آن‌ها، درک تنظیمات نوردهی است. بدون دانستن دیافراگم، سرعت شاتر و ISO نمی‌توانید عکس‌های خوبی بگیرید.
گاهی مشکل فقط به تنظیمات نوردهی مربوط نمی‌شود. اما یادگیری استفاده از هیستوگرام، استفاده از فلش و نورسنجی صحیح دوربین همه روش‌هایی هستند که می‌توانند تصاویر شما را بهبود دهند. حتی می‌توانید هنگام ویرایش، نوردهی و روشنایی را تنظیم کنید.
با این اطلاعات، مشکل عکس‌های تاریک برای شما حل خواهد شد و دیگر هرگز نخواهید پرسید: «چرا عکس‌هایم تاریک‌اند؟»
رضانوری
سردبیر مجموعه نگاه برتر
عکاس، مدرس، گرافیست ، ویدیو گرافر و کسی که سعی میکنه در زمینه هنر بهتر باشه
