فاصله کانونی معادل در عکاسی چیست؟

فاصله کانونی معادل یکی از مفاهیمی است که هر عکاس باید با آن آشنا باشد. شاید در ابتدا پیچیده به نظر برسد، اما وقتی مفهوم آن را درک کنید، بسیار ساده خواهد بود.

این مقاله به طور کامل توضیح می‌دهد که فاصله کانونی معادل چیست و چرا در عکاسی اهمیت دارد. ما به نحوه ارتباط آن با سنسورهای دوربین، لنزها و عامل برش خواهیم پرداخت. این موضوع را گام به گام بررسی می‌کنیم تا در پایان مقاله، هیچ مشکلی در درک فاصله کانونی معادل نداشته باشید.

© Claudio Schwarz

فاصله کانونی معادل چیست؟

فاصله کانونی معادل، فاصله کانونی مؤثر یک لنز است زمانی که عامل برش دوربین در نظر گرفته شود.

این بدین معناست که یک لنز 50 میلی‌متری ممکن است زمانی که به دوربین شما متصل می‌شود، میدان دید 50 میلی‌متری را به شما نشان ندهد. اگر دوربین شما دارای عامل برش باشد، فاصله کانونی معادل لنز بیشتر از 50 میلی‌متر خواهد بود.

برای مثال، اگر دوربین شما قطع فریم باشد، یک لنز پرایم استاندارد 50 میلی‌متری ممکن است در عمل فاصله کانونی معادل 75 میلی‌متر را ارائه دهد، حتی اگر برچسب لنز 50 میلی‌متر را نشان دهد.

همانطور که مشاهده می‌کنید، برای درک کامل فاصله کانونی معادل، باید عامل برش را نیز در نظر بگیریم.

فاکتور برش چیست؟

فاکتور برش به تفاوت میدان دید دوربین شما در مقایسه با یک دوربین فول فریم اشاره دارد.

سنسورهای فول فریم همان اندازه فیلم 35 میلی‌متری در عکاسی آنالوگ هستند. به این سنسورها فول فریم می‌گوییم زیرا فریم کامل است و بریده نشده است.

این بدان معناست که دوربین‌های فول فریم هیچ عامل برش ندارند. به عنوان مثال، یک لنز 50 میلی‌متری که به دوربین فول فریم وصل می‌شود، همیشه همان لنز 50 میلی‌متری باقی می‌ماند.

اما دوربین‌های با سنسورهای APS-C و Micro Four Thirds، فاکتور برش را تجربه می‌کنند زیرا سنسورهای آن‌ها کوچکتر از سنسور فول فریم (35 میلی‌متر) هستند و اطراف لبه‌ها “بریده شده” است.

ضریب برش باعث می‌شود که میدان دید دوربین کمتر شود و بزرگ‌نمایی بیشتری ایجاد کند. همچنین، هرچه سنسور کوچکتر باشد، فاکتور برش شدیدتر خواهد بود.

فاکتور برش در دوربین‌های APS-C

دوربین‌های APS-C معمولاً به عنوان دوربین‌های «برش سنسور» یا «برش» شناخته می‌شوند، زیرا سنسورهای آن‌ها کوچکتر از سنسورهای فول فریم هستند.

دوربین‌های APS-C برندهای نیکون، سونی و فوجی فیلم دارای ضریب برش 1.5 برابر هستند. در حالی که دوربین‌های Canon با سنسور APS-C کمی کوچکتر، ضریب برش 1.6 برابر دارند.

ضریب برش 1.5 برابر به چه معناست؟

این یعنی فاصله کانونی مؤثر لنز متصل شده برابر با فاصله کانونی درج شده روی لنز ضربدر ضریب برش دوربین است. نتیجه این معادله، فاصله کانونی معادل شما خواهد بود.

برای مثال، اگر از یک لنز 50 میلی‌متری روی دوربین نیکون APS-C استفاده کنید، معادله به این صورت خواهد بود: 50 × 1.5 = 75 میلی‌متر. بنابراین، فاصله کانونی معادل این لنز 75 میلی‌متر است.

اگر همین لنز 50 میلی‌متری را روی دوربین Canon APS-C استفاده کنید، معادله به این صورت خواهد بود: 50 × 1.6 = 80 میلی‌متر. بنابراین، فاصله کانونی معادل این لنز 80 میلی‌متر خواهد بود.

اگر از لنزهای تخصصی برای دوربین‌های برش سنسور استفاده می‌کنید، نیازی نیست نگران فاکتور برش باشید. این لنزها به طور خاص برای دوربین‌های APS-C طراحی شده‌اند. به عنوان مثال، اگر دوربین نیکون دارید، این لنزها «لنزهای DX» نامیده می‌شوند. اگر از دوربین سونی استفاده می‌کنید، این لنزها «لنزهای E» هستند، نه لنزهای FE.

فاکتور برش در دوربین‌های Micro Four Thirds

سنسورهای Micro Four Thirds (MFT) حتی کوچکتر از سنسورهای APS-C هستند. این بدان معناست که فاکتور برش در این دوربین‌ها بیشتر به چشم می‌آید.

در حالی که سنسورهای APS-C ضریب برش 1.5 دارند، سنسورهای MFT دارای ضریب برش 2 برابر هستند.

اگرچه ضریب برش در این دوربین‌ها قوی‌تر است، اما هنوز می‌توانیم از همان معادله (فاصله کانونی × ضریب برش) برای محاسبه فاصله کانونی معادل لنز استفاده کنیم.

برای مثال، اگر یک لنز 50 میلی‌متری را به دوربین Micro Four Thirds وصل کنیم، معادله به این صورت خواهد بود: 50 × 2 = 100 میلی‌متر. بنابراین، فاصله کانونی معادل این لنز 100 میلی‌متر خواهد بود.

محاسبه فاصله کانونی معادل

همانطور که دیدیم، یک معادله کلی وجود دارد که به ما امکان می‌دهد فاصله کانونی معادل را برای هر ترکیب لنز و دوربین محاسبه کنیم. تنها چیزی که باید بدانید، فاصله کانونی لنز و ضریب برش دوربین است.

معادله برای محاسبه فاصله کانونی معادل به این صورت است:
فاصله کانونی × ضریب برش = فاصله کانونی معادل

ما این معادله را برای لنزهای 50 میلی‌متری به عنوان یک مثال در نظر گرفته‌ایم. این نقطه شروع خوبی است، اما باید بدانید که چگونه می‌توانید فاصله کانونی معادل را برای هر لنز و دوربین محاسبه کنید.

در زیر جدولی از فواصل کانونی معمول و مقادیر فاصله کانونی معادل آن‌ها در صورت در نظر گرفتن ضریب برش آورده شده است. این جدول باید به شما در محاسبه فاصله کانونی معادل در آینده کمک کند.

چرا فاصله کانونی معادل مهم است؟

همانطور که دیدیم، حتی مقدار کمی از ضریب برش می‌تواند تأثیر زیادی بر فاصله کانونی معادل لنز شما داشته باشد.

برای مثال، اگر از لنز 50 میلی‌متری روی دوربین نیکون APS-C استفاده کنید، فاصله کانونی معادل 75 میلی‌متر خواهد بود. این بدان معناست که لنز شما از یک لنز پرایم استاندارد به یک لنز پرایم تله‌فوتو تبدیل شده است و میدان دید شما کاملاً متفاوت خواهد بود.

اگر بخواهید با لنز 50 میلی‌متری عکاسی خیابانی کنید اما میدان دیدی معادل 75 میلی‌متر داشته باشید، گرفتن عکس‌هایی که در ذهن دارید، ممکن است برایتان دشوار شود. این مشکل حتی در دوربین‌های Micro Four Thirds بیشتر به چشم می‌آید.

به همین ترتیب، اگر یک لنز 24 میلی‌متری برای دوربین MFT خود تهیه کنید و منتظر زاویه باز باشید، ممکن است شگفتی ناخوشایندی برایتان پیش بیاید. ضریب برش 2x فاصله کانونی معادل 48 میلی‌متر را به شما می‌دهد و آن را به یک لنز با زاویه استاندارد تبدیل می‌کند.

شاید از خود بپرسید چرا تولیدکنندگان لنزها را با فاصله کانونی معادل به جای فاصله کانونی فول فریم برچسب‌گذاری نمی‌کنند؟

در حالی که این موضوع ممکن است کمی سردرگمی برای کاربران ایجاد کند، باید بدانید که فاصله کانونی یک اندازه‌گیری مکانیکی در داخل لنز است. تغییر آن نیازمند تغییر کلی در سیستم اندازه‌گیری لنز خواهد بود.

به همین دلیل است که باید بتوانید فاصله کانونی معادل را برای هر ترکیب دوربین و لنز به درستی محاسبه کنید و تمرین کنید.

نتیجه‌گیری

هر عکاس باید فاصله کانونی معادل را درک کند تا بداند هنگام استفاده از لنز با دوربین خود چه نوع زاویه دیدی خواهد داشت.

عامل برش نقش مهمی در نحوه عملکرد واقعی لنز ایفا می‌کند. این عامل می‌تواند یک لنز زاویه باز را به یک لنز با زاویه استاندارد و یک لنز استاندارد را به یک لنز تله‌فوتو تبدیل کند. این تغییرات تأثیر زیادی بر قابلیت‌های لنز خواهند گذاشت.

اما هنگامی که معادله فاصله کانونی معادل را بدانید، کار با آن ساده خواهد شد. شما می‌توانید این محاسبات را برای هر دوربینی با سنسور برش و هر لنزی انجام دهید و این امکان را خواهید داشت که هر زمان که بخواهید، هر نوع عکاسی که می‌خواهید را انجام دهید.